Samenhang met Bouwagenda ontbreekt

Gemeenten zijn zich als opdrachtgever bewust van de onderwerpen zoals genoemd in de Bouwagenda, maar pakken niet altijd door. “Gemeentelijke programma’s staan vol met kreten als ‘het moet duurzaam’, ‘het moet circulair’, maar de samenhang zoals beschreven in de Bouwagenda ontbreekt”, stelt Valerie Kort, innovatiemanager bij Ohpen Ingenieurs. Volgens haar ligt daar nog missie- en zendingswerk voor opdrachtnemers zoals ontwerpers en aannemers. “Het gaat dan over het gemeentelijke niveau waar het werk moet gebeuren. Waar de meeste bruggen en kilometers asfalt liggen en al die woningen staan die duurzaam gemaakt moeten worden. De Bouwagenda moet lokaal echt nog beter landen.” Het is volgens Kort aan de bouwer om met aansprekende voorbeelden opdrachtgevers en ontwerpers te inspireren tot de benodigde innovatie om de doelen te kunnen halen.

Advertentie plaatsen

Een van de doelen van de Bouwagenda is om in 2030 voor 50 procent minder gebruik te maken van primaire grondstoffen. Er moet dus meer hergebruik komen en dat gaat volgens Kort niet zonder vergaande samenwerking. “Door samen te werken, kun je beter nadenken over hoe je in de toekomst gebruikte materialen weer kunt terugwinnen uit bouwwerken. Dat vraagt bij het formuleren van de opdracht al creativiteit van opdrachtgevers.” Een voorbeeld van dit creatieve denken is het project van de tweedehands brug in de gemeente Noardeast-Frylân. Het ingenieursbureau Ohpen organiseerde op verzoek van deze gemeente een kenniscafé. Tijdens deze brainstormsessie kwam een brug bij Oudwoude ter sprake die vervangen moest worden. De gemeente had beperkt budget, waardoor het idee voor een tweedehands brug ontstond. Uiteindelijk vroeg de gemeente via een advertentie in verschillende dagbladen om een tweedehands brug. “Het werd een succes! We kregen zes bruggen aangeboden en konden dus kiezen”, aldus de innovatiemanager.

Pionierswerk

Voor het hergebruik van kunstwerken zoals bruggen bestaan geen regels en dat betekent dat Ohpen in het haalbaarheidsonderzoek voor de gemeente zelf normen moest vaststellen voor de tweedehands brug. “De gemeente gaf ons alle ruimte en dat heeft ons enorm geholpen om de eerste selectiecriteria op te stellen en uitgebreid onderzoek te doen samen met partners en het onderwijs”, vertelt Kort. Uit de aangeboden bruggen is gekozen voor de valbrug uit Ritsumazijl, niet wetend of dit de beste optie zou zijn. Selectiecriteria waren er tenslotte nog niet. Na verder onderzoek viel de brug uit Ritsumazijl echter af. “We ontdekten dat de staalsoort die vijftig jaar geleden in deze brug is toegepast te bros was om nogmaals te gebruiken.”, vertelt Kort. Inspectie van de bestaande brug leerde daarnaast dat de honderd jaar oude bruggenhoofden in goede conditie zijn en ook andere delen van het kunstwerk geschikt zijn voor hergebruik. “Zonder het haalbaarheidsonderzoek was de brug volledig afgebroken en waren we automatisch van nieuwbouw uitgegaan. Na het onderzoek bleek dat we geen re-used brug nodig hadden, maar dat we de bestaande brug deels kunnen hergebruiken, ofwel een re-designed brug. Daarmee scoor je hoger op de circulariteitsladder”, claimt de innovatiemanager.

Geef innovatie een kans

De brug in Oudwoude is nog niet opgeleverd, maar is een voorbeeld van hoe op een andere manier naar bestaande materialen kan worden gekeken. Het succes van circulair bouwen en De Bouwagenda is volgens Kort afhankelijk van de mate waarin bouwers en opdrachtgevers innovatie een kans willen geven. “We moeten in Nederland alle neuzen in dezelfde richting zetten. Het kan nu voorkomen dat een afdeling inkoop openstaat voor hergebruikte materialen, maar dat het ingenieursbureau van de opdrachtgever dat niet ziet zitten. Dan volgt er een bestek waar die innovatiegerichte inkoper niets mee kan. We moeten het dus echt samen doen, en we krijgen dat voor elkaar met goede voorbeelden, zoals de brug in Oudwoude.”

Marktplaats voor bruggen

Dat Nederlanders al langer nadenken over hergebruik van kunstwerken, zoals bruggen, blijkt uit het bestaan van de Bruggenbank. De bank werd dertig jaar geleden opgericht door Royal HaskoningDHV als een marktplaats voor bruggen, de site bruggenbank.nl volgde later. “De site blazen we nieuw leven in samen met Royal HaskoningDHV en Machinefabriek Rusthoven. Straks kunnen we niet alleen makkelijker informatie delen, maar ook laten zien wat er mogelijk is.” De huidige site wordt door Kort betiteld als een oefenversie: “Pas als we het toetsingsproces voor tweedehands bruggen hebben uitgewerkt, kunnen we het platform groots lanceren.” De innovatiemanager hoopt dat dit initiatief navolging krijgt: “Laat bruggenbank.nl het prototype zijn voor andere onlineplatforms voor hergebruikte materialen. De bouw- en infrasector werken al met materialenpaspoorten voor hergebruik. We kunnen straks echt niet meer zonder dit soort onlineplatforms.”

Aanmelden voor de verkenningsbijeenkomst van De Bouwcampus en Platform WOW? Dat kan hier!

Bron: BNR Bouwmeesters